प्रदेश नं. ५ नेपालको संविधान २०७२ लागू भएपछि वि.सं. २०७२ असोज ३ गते राज्य पुनर्संरचना  गरी बनेका ७ प्रदेशहरू मध्ये एक हो । देशलाई संघीय ढाँचामा लगेर पुनर्संरचना गर्ने उदेश्यका साथ स्थापना गरिएको यो प्रदेश नेपालको मध्य पश्चिम भागमा रहेको प्रदेश हो । 


२०७४ माघ ३ गते भएको मन्त्रिमण्डलको बैठकको निर्णय अनुसार वुटवललाई यस प्रदेशको अस्थायी राजधानी घोषित गरिएको छ । वि.सं. २०६८ को जनगणना अनुसार यस प्रदेशमा ४३ लाख २२ हजार  ७५१ मानिसहरूको वसोवास रहेको छ भने जनघनत्व २३८.०७ प्रति वर्गकिलोमिटरका दरले रहेको छ । 


संघीय संरचना बमोजिम यस प्रदेशमा १२ वटा जिल्लाहरू नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम), रूपन्देही, कपिलबस्तु, पाल्पा, अर्घाखाँची, गुल्मी, रुकुम (पूर्वी भाग), रोल्पा, प्यूठान, दाङ, बाँके र बर्दिया रहेका छन् । उक्त १२ वटा जिल्लाहरू कूल १०९ वटा स्थानीय तहमा विभाजित छन् जस अन्तर्गत ४ उपमहानगरपालिका, ३२ नगरपालिका र ७३ गाउँपालिकाहरू समावेश गरिएका छन् । यस प्रदेशका १२ जिल्लामध्ये पहाडमा ६ जिल्ला र तराईमा ६ जिल्ला रहेका छन् ।  
    
यस प्रदेशको आफ्नै मौलिक विशषेता हुनुका साथै शान्तिका अग्रदूत गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी, तिलौराकोट तथा थुप्रै बुद्धकालिन ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्वका सम्पदाहरू यसै प्रदेशमा पर्दछन । एसियाकै ठूलो दाङ उपत्यका पनि यसै प्रदेशमा पर्दछ । यस प्रदेशको सिमाना पूर्वमा २ र ३ नम्वर प्रदेश, उत्तरमा गण्डकी र कर्णाली प्रदेश, पश्चिममा सुदूरपचिमाञ्चल प्रदेश र दक्षिणमा भारतको उत्तर प्रदेश पर्दछ ।